Yüksek Lisans Tezi Görüntüleme | |||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||
| Özet: | |||||||||||||||||||||
Giriş bölümünde, konunun tarihsel çerçevesi, günümüzdeki görünümü, çalışmanın amacı tanıtılmaktadır. Süslemenin ortaya çıkışı, onu etkileyen dışsal etmenler, mimari süslemenin tarihsel olarak iki çizgi içermesi eğilimi, 20.yy.’la birlikte uygulamaların oldukça zayıfladıklarına ve bunun nedenlerine işaret edilmektedir. Bu konumda, çalışmanın konumu saptanmaya bir ölçüde amacı, izlenen araştırma yollarından hareketle bir tanutımının yapılmasıyla bölüm sonuçlanmaktadır. Üçüncü bölümü, çalışmanın yöntemi ve çalışma eksenini oluşturan kavramların tanımlanması oluşturmaktadır. Yöntem olarak, sanat tarihi, özelde mimarlık tarihi yöntemlerinin sözkonusu olabileceği ve izlenen yollar tanıtılmaktadır. Çalışmada izlenen yollar ise, yukarıda açıklandığı gibi, kırsal ve kentsel kesimlerde farklılık içerecek biçimde iki türlü olmuştur. Önemli olan kavramlardan ilki ‘mimari süsleme’ olarak belirlenmiştir. Verilen tanımı ise, çalışmanın ilk aşamasında çeşitli kaynaklardan oluşturulan teorik bir tanımla, pratik çalışmalardan sonra oluşturulan tanımın bütünlüğü oluşturmaktadır. Bu tanıma göre, ana çizgileriyle mimari süsleme, bina bileşen ve ögelerinde, bunların yüzey, kenar ve arakesitlerinde, çeşitli tekniklerle yapılan, kullanılan malzemenin özellikleriyle önemli ölçüde belirlenen, oluştuğu toplumsal koşulların etkisini içeren, tarihsel sürekliliğe sahip, mimariye ek bir katkı görünümü içeren, önemli ölçüde el sanatı üretimi içeren, belli coğrafya/toplum/tarihsel dönem özellikleri gösteren, binada daha çok yapısal bir zorunluluk olmadan girişilen biçim yaratma uğraşısı olarak ortaya çıkan biçim yada biçimler topluluğudur. Mimari süsleme, motiflere dayalı ya da motifsiz olmasıyla ikiye, bezemeli ve dekoratif süsleme, ayrılmış ve bir küme şemasında birbirleriyle ilişkileri belirtilmeye çalışılmıştır. Diğer iki kavram, bina ‘bileşen’i ve ‘öge’si olmaktadır.Kısaca, bileşen, boşlukta mekan oluşturmaya yarayan bina parçası; öge ise, bu oluşuma katkıda bulunan, mimari açıdan ikinci derecede sayılabilecek bina parçaları olmaktadır. Bunlardan başka, ‘motif’, ‘kompozisyon’ gibi daha alt kavramlar da tanımlanmaktadır. Konunun boyutunun bir yanını oluşturan önemli bir kavram konut olmaktadır. İkinci bölümde, özellikle bölge konutu geniş biçimde irdelendiği için, tekrardan, küçük üretim içinde, bir ailenin arazisi üzerinde barınma/yaşama gereksinmesini giderdiği, tekil olarak yapılan, bazen yanında bağımsız olarak, serander gibi özel depo binaları bulunabilen ayırtedici özelliklerine değinildi. Burada belirtilmesi gereken diğer bir özellik de, bölgenin kırsal kesim konutlarının, Türkiye’nin ahşap konut örneklerini önemli ölçüde içerdiğidir. Sonuç olarak; bölgede konut süsleme olgusunun dağılımı, Anadolu konut süslemesiyle bilişen ve öğeler açısından ilişkiler, bölge içinde kent/kır konutların süsleme açısından karşılıklı değerlendirilmesi, ahşap konut süsleme motiflerinden derlenen bir seçki sunulmuştur. En yaygın malzeme türü süsleme, ahşap malzeme ve oyma tekniğinde, Rize dolaylarında ve kırsal kesimde görülmektedir.Dekoratif süsleme, konutların cephelerinde, hristiyan kültürüne ait, Trabzon ve Giresun kentsel konutlarında en yaygın olarak görülmektedir. Diğer Anadolu konutları kadar, her zaman aynı zenginliği göstermemekle birlikte, örneğin Safranbolu konutları, süslemeler konut bileşen ve ögeleri üzerinde uygulama özelliği, konular ve teknikler açısından uyum içindedir.Böylece daha çok dışsal denilebilecek özellikleri içinde, bölgenin geleneksel konutu üzerinde mimari süsleme olgusu incelenmeye çalışılmıştır.Ardışık çalışmanın, denilebilirse ‘içsel’ bir değerlendirmeye yönelerek yürütülebileceği ve hatta bu yollarla, bölge bölge Türkiye konutunu kapsayacak çalışmalar toplamı, Türkiye’nin geleneksel konut süsleme olgusunun panoramasını sergileyebilir. Böylece, 20.yy’daki hızlı değişimle birlikte, geleneksel konutların da hızla azalması olgusu karşısında, Doğu Karadeniz konutlarına ait belli bir yön belgelenmiş olmaktadır.Diğer bir özellik de, benzer çalışmalar için bir yöntem ve yol denemesinin sergilenmiş olmasıdır.Çalışmanın bu iki yönden de önem taşıdığı söylenebilir.
| |||||||||||||||||||||